Denkend Bestuur

Over verantwoording, gedrag en centrifugale druk
NSOB Oratie Denkend Bestuur Schillemans cover
Publicatiejaar
2019
Auteur(s)
Thomas Schillemans

Centrifugale krachten leiden af van de kernvraag In deze oratie breekt Thomas Schillemans een lans voor denkend bestuur. Denkend bestuur gaat over de waardering van deskundigheid en oordeelsvermogen in het bestuur en over het systematisch inrichten van prikkels in het bestuur die mensen – van politiek leiders in Den Haag tot publieke professionals op de werkvloer – óók aanzetten tot kritisch-constructief nadenken. Denkend bestuur is daarmee ook een rehabilitatie van deskundigheid in het bestuur, naast andere waarden. 

Denkend bestuur is harder nodig dan ooit, want de uitdagingen waar het bestuur voor staat – van klimaatverandering tot wereldwijde migratie, voedselveiligheid en ondermijning – vragen het uiterste van ons collectieve denkvermogen. Ongelukkigerwijs wijzen veel prikkels in de praktijk van het openbaar bestuur juist de verkeerde kant uit. In een context van politieke onrust en druk, altijd kritische (sociale) media, ingewikkelde prestatiecontracten, boze burgers en gedetailleerde en tijdrovende registratieverplichtingen, is het moeilijk om rustig en goed na te denken over wat je doet. Het zijn daarmee centrifugale krachten die politici, bestuurders en professionals te vaak afleiden van de kernvraag wat nu echt de bedoeling zou kunnen zijn van wat zij doen. 

Verantwoording speelt een dubbelrol. Enerzijds versterkt het in de praktijk vaak de centrifugale druk op de publieke sector. Anderzijds, zo laten decennia van gedragswetenschappelijk onderzoek zien, is verantwoording in theorie de belangrijkste externe prikkel die mensen stimuleert om beter hun best te doen en harder na te denken. Dit biedt nieuwe kansen voor de inrichting van het bestuur, als we het beste van gedragswetenschap en bestuurskunde weten te combineren.

De publicatie Denkend bestuur is de boekuitgave van de inaugurele rede die prof. Thomas Schillemans op 16 oktober 2019 uitspraak aan de Universiteit Utrecht op de leerstoel bestuur en beleid: verantwoording, gedrag en instituties. Bij de NSOB is Schillemans onder meer decaan van het Leeratelier Toezicht & Naleving en het Leeratelier Gedrag & Bestuur