De publieke waarde(n) van Open Data

Open data worden op grote schaal verzameld. Allerlei sterk verschillende bronnen van data vormen samen een enorme pool aan gegevens over het publieke domein, die verder strekt dan de geïsoleerde datasets die de overheid al dan niet ‘opent’. Het datalandschap bestaat uit gecombineerde bronnen van gegevens waar niet alleen de overheid, maar ook partijen uit het bedrijfsleven en de samenleving aan bijdragen. Slimme koppelingen en analyses resulteren in verschillende vormen van publieke waarde, die voortvloeien uit de toepassingen van open data. De waarde blijkt telkens pas uit de concrete toepassing: nieuwe koppelingen leiden tot onverwachte opbrengsten, die niet alleen meerwaarde opleveren, maar ook voor nieuwe dilemma’s zorgen. Open data impliceren daarom niet alleen een technologische, maar evenzeer ook een sociale en organisatorische verandering. Verhoudingen in het openbaar bestuur veranderen en resulteren in verschuivingen aan de basis van het systeem. Zodoende werpen open data nieuwe vragen op voor het openbaar bestuur. In het essay reiken we handvatten aan voor een open data strategie. Deze is wat ons betreft langs de weg van experimenteren en corrigeren, omdat de dynamiek die plaatsvindt vaak niet te voorspellen is en zich gaandeweg ontwikkelt. Het draait daarbij tegelijkertijd om richting geven met een aantal ‘grote’ besluiten, maar vooral ook om het vermogen om snel en adequaat te reageren op wat zich in de werkelijkheid voltrekt. Open data vereist systeemontwerp en het herontwerp van bestaande systemen en procedures, maar daarbij ligt uiteindelijk de nadruk op continu leren, bijstellen, tijdig verlies nemen en merkbare verbeteringen opschalen en breder verspreiden.