In steeds meer sectoren in het publieke domein zien we initiatieven ontstaan waarbij netwerken van burgers, ondernemers of maatschappelijke organisaties initiatief nemen en publieke waarde realiseren, waar tot voor kort vooral de overheid actief was. Deze initiatieven staan los van overheidsbeleid, maar dragen vaak wel bij aan de ambities van de overheid. In veel domeinen is er een raakvlak tussen wat maatschappelijke partijen van onderop ondernemen en wat de overheid nastreeft. De uitdaging die in veel domeinen voorligt is om die twee bewegingen nadrukkelijker met elkaar te verbinden, zonder de essentie ervan te verliezen: maatschappelijke beweging vanuit eigen initiatief versterken en koppelen met beleidsinzet, om politiek bekrachtigde maatschappelijke doelen te realiseren. Dat vraagt van overheden op alle niveaus om steeds meer netwerkend te werken.
Ook het natuurbeleid krijgt de laatste jaren voorzichtig aan het karakter van sturen in netwerken. Met de nieuwe Rijksnatuurvisie en de Uitvoeringsagenda Natuurvisies van het Rijk en provincies omarmen overheden maatschappelijk initiatieven in het natuurdomein die een bijdrage leveren aan de ambities uit de natuurvisies. De volgende stap is dat overheden op zoek gaan naar manieren om deze initiatieven verder te ondersteunen. Om deze stap verder gestalte te geven verkent dit essay het ‘sturen met maatschappelijke energie’ in drie concrete maatschappelijke initiatieven uit het natuurdomein en presenteert de lessen die de overheid daaruit kan trekken voor het sturen in netwerken.