In veel transities is sprake van een samenwerking tussen marktpartijen en overheidsorganisaties. Wanneer we kijken naar de transitie naar een circulaire economie zien we dit ook: hierin heeft de overheid een aandeel, maar vertrouwt ook vooral op bedrijven en ondernemers om stappen te zetten. Om deze samenwerking vorm te geven, wordt door de overheid een governance vormgegeven. Wij zien governance als een combinatie van structuur, strategie en cultuur. Bij het invullen van deze governance worden binnen al deze drie dimensies keuzes gemaakt. Deze keuzemogelijkheden zijn veelal te definiëren als dilemma’s: er is geen beste keuze, maar eerder een keuze met consequenties, consequenties die vaak later zichtbaar worden.
In dit essay beschrijven we vanuit het perspectief van structuur, strategie en cultuur de dilemma’s die spelen in de governance voor de transitie naar een circulaire economie. Het zijn keuzes als: is betrokkenheid van partijen vrijblijvend, of moet dit een verplichtend karakter hebben? Spreken we vooral over de onderwerpen die makkelijk te realiseren zijn, of zoeken we de onderwerpen op waar de pijn zit? Beschermen we de consensus ten behoeve van de samenwerking, of zoeken we ook het ongemak op? In de huidige governance zijn deze keuzes niet altijd expliciet gemaakt, zij zijn impliciet ontstaan doordat het proces zich zo gevormd heeft. Een proces dat zich kenmerkt als samenwerking met koplopers, zonder veel financiële middelen en vooral vanuit een idealistisch idee om grondstoffen te hergebruiken.
In ons essay reiken wij coping strategieën aan waarmee deze dilemma’s hanteerbaar te maken zijn. Is het mogelijk om voorbij de keuze voor één kant van het dilemma te komen, waardoor na verloop van tijd de nadelige consequenties van de keuze ertoe leidt dat de governance ingericht wordt op de andere kant van het dilemma, en een pendulebeweging ontstaat. Hierin zien wij namelijk het meta-dilemma: de keuze tussen een permanente governance en een governance die te zien is als uitdrukking van permanente tijdelijkheid.
