Of het nou gaat om woningtekort, laaggeletterdheid, kansenongelijkheid, veiligheid of energietransitie: het werken aan oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken, vraagt om het centraal stellen van de opgave en het daar omheen organiseren van overheidsinzet. Een voorbeeld van deze samenwerking zijn de Regio Deals, waarin Rijk en regio samenwerken om ‘brede welvaart’ in de regio te stimuleren. Pluralisme vormt het uitgangspunt voor deze samenwerking: per regio is een andere aanpak nodig om welvaartsachterstanden te compenseren en aan te pakken. Deze vorm van sturing brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van het betrekken van actoren, samenwerking en het beoordelen van resultaten. De Regio Deals staan hierin niet op zichzelf, maar opereren binnen een breder landschap van sturingsinstrumenten waarin het Rijk samenwerkt met andere bestuurslagen.
In dit essay bestuderen we, in opdracht van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Regio Deals als variant van interbestuurlijk resultaatgericht samenwerken. We vergelijken verschillende instrumenten van samenwerking tussen Rijk en decentrale bestuurslagen: Deals, Nationale Programma’s en structurele samenwerkingsverbanden. Het laat verschillende manieren zien waarop interbestuurlijke samenwerking vorm krijgt. Dit meervoudige perspectief op interbestuurlijk resultaatgericht samenwerken is nodig om de Regio Deals te begrijpen in samenhang met andere sturingsinstrumenten. Het kiezen voor een sturingsinstrument brengt keuzes met zich mee over o.a. de aard van de samenwerking, het aantal betrokken actoren en bestuurslagen en het resultaatbegrip van een instrument. Het essay toont de verschillende keuzes die worden gemaakt bij de inrichting van samenwerking en bellicht ook hun kansen en risico’s voor de lange- en korte termijn. Bovenal toont het de kracht van variatie in sturingsvormen. Variëteit moeten we niet zien als moeilijkheid, maar als iets om gericht op in te spelen en om op nieuwe manieren te evalueren. Vanuit waardering voor deze variatie kan worden nagedacht over de toekomst van de Regio Deals.
