Ter gelegenheid van de lancering van het Atelier interviewde NSOB-trainee Teun Toonen zijn collega’s Myrthe van Delden (manager Atelier) en Martijn van der Steen (bestuurder/co-decaan). Want, zo vroeg Teun zich tijdens zijn traineeship en als nieuwe medewerker van de NSOB af, wat is het Atelier eigenlijk?
Myrthe: we doen in het Atelier iets wat we als NSOB eigenlijk altijd al deden, namelijk wetenschap en praktijk samenbrengen, maar dan met een net andere invalshoek dan we tot nu toe deden. Door samen met de opdrachtgever op te lopen en door middel van een aantal vormen proberen we met nieuwe en verschillende perspectieven het werken aan complexe problemen verder te brengen.
Martijn: in een opleiding krijg je bestuurskundige inzichten aangereikt om maatschappelijke problemen verder te brengen. Die inzichten neem je mee naar huis en pas je toe in je werk. In een onderzoeksproject passen wij ze toe op een vraagstuk, zodat je vervolgens kunt lezen en gebruiken wat wij doen. Bij het Atelier behandelen we zelfde soort vragen, maar doen we iets anders: we lopen samen met elkaar op, en verkennen al doende met elkaar wat een passende manier is om op het vraagstuk in te gaan.
Teun: wat was precies de aanleiding om het Atelier op te richten?
Myrthe: we zagen en zien een groeiende behoefte in het openbaar bestuur om op andere manieren aan grote vragen te werken. In een traject samen zoeken, perspectieven samenbrengen, dat hebben we een aantal keer gedaan, en dat bleek nieuwe inzichten op te leveren.
Martijn: we zagen bijvoorbeeld dat organisaties zich op procesniveau al goed konden en kunnen laten begeleiden. Als je als groep intervisie wil doen, zijn er veel mensen die dit goed kunnen begeleiden. Maar wat wij merkten was dat mensen óók inhoudelijk begeleid willen worden. Het aanbod op dat gebied is veel kleiner. Meer inhoudelijke begeleiding is echt andere koek, en dat willen wij juist wel bieden.
Bij de Unie van Waterschappen en het ministerie van Justitie & Veiligheid hebben we dat geprobeerd en onze aanpak sloot aan. Binnen die organisaties leefde het idee dat om verder te komen bij vastzittende samenwerkingen, er inhoudelijke input van buiten nodig was om die vraagstukken verder te brengen. Daarin samen oplopen is echt een vak apart. Want hoe breng je meerdere perspectieven voor het voetlicht op zo'n actueel vraagstuk? En wie vraag je dan om iets te komen brengen? De juiste vorm vinden is ook een hele kunst.
Myrthe: en dat ‘samen oplopen’ doen we niet zomaar, maar volgens een methode. Een ‘spiegelsessie’ vraagt echt om een andere aanpak dan een ‘leerreistraject’.
Teun: betekent dat ook dat de rol van opdrachtgever anders is?
Myrthe: jazeker! Het element van samen zoeken, samen optrekken gedurende het traject is veel sterker aanwezig dan bij een onderzoeks- of onderwijstraject. Dat betekent ook dat de werkvormen die we gebruiken gedurende het traject kunnen worden aangepast. We bedenken vooraf met elkaar een idee van wat we willen bereiken met een ateliertraject, en daar passen we de vormen op aan.
Martijn: een belangrijk punt voor opdrachtgevers is dat zij bij een ateliertraject echt zélf aan het werk zijn. Dat is wel echt anders dan bij een denktankonderzoek of bij een opleiding. Zij zijn aan het werk, en wij lopen mee; dat vraagt een actievere rol van de opdrachtgever.
Teun: jullie noemden het al even, maar hoe verhoudt het Atelier zich tot de School en de Denktank?
Martijn: je hebt ‘de NSOB’ als idee. In dat idee komen praktijken uit het openbaar bestuur en theorieën uit de wetenschap samen. In eerste instantie via opleidingen, later ook via de Denktank, en nu is er een derde vorm waarin dat gebeurt. Dat wil zeggen dat het Atelier de essentie van de NSOB versterkt: het gaat om een aanvullend antwoord op grote en kleine vragen in het openbaar bestuur. ‘De NSOB’ zweeft als idee boven School, Denktank en Atelier, die alle drie staan voor die verbinding tussen wetenschap en praktijk. School, Denktank en Atelier zijn, kortom, drie verschillende routes om dat idee tot uitdrukking te brengen.
Myrthe: het Atelier doet deels eigen dingen, maar het overlapt, versterkt en inspireert ook de School en Denktank van de NSOB. Je kunt het zien als een Venn Diagram.
Teun: en als mensen dit nu lezen en geïnteresseerd zijn, wat kunnen ze dan doen?
Myrthe: wat je hiervoor nodig hebt, is simpelweg een vraag of puzzel in het openbaar bestuur. Als je daarmee rondloopt kun je contact met ons opnemen en kunnen we samen verkennen of we met het Atelier een vorm kunnen bedenken die die vraag of puzzel verder kan brengen. Laat je vooral inspireren door de arrangementen en voorbeelden op de website, de precieze vorm bepalen we uiteindelijk samen. En als blijkt dat ‘onderzoek’ of ‘onderwijs’ de passende vorm is, dan spreken we daar uiteraard ook over door!
Benieuwd geworden naar de verschillende ateliervormen? Lees hier dan verder, of luister binnenkort naar een volgende editie van onze podcast Uit de School, waarin we enkele ateliertrajecten zullen uitlichten.