In het essay Verantwoorden over vertrouwenswerk - een kwestie van tellen én vertellen verkennen we verschillende aspecten van vertrouwenswerk, het werk van vertrouwenspersonen en hoe dit te meten en in kaart te brengen is. We kunnen inzicht krijgen in de waarde van dat werk door data te verzamelen via metingen en berekeningen, tellingen en schattingen.
Drie kernfuncties van vertrouwenspersonen worden daarbij onderscheiden: 1) de supportfunctie (opvangen, begeleiden en informeren); 2) de voorlichtingsfunctie (voorlichten van medewerkers en leidinggevenden) en 3) de signaleringsfunctie (waaronder periodiek generiek rapporteren over gesprekken, signaleren van trends en aandachtsgebieden). Het vertrouwenswerk kent daarbij een viertal kwaliteitsaspecten: het is belangrijk dat vertrouwenswerk voldoet aan professionele normen; dat vertrouwenswerk toegankelijk is voor alle medewerkers; dat vertrouwenswerk op onafhankelijke wijze invulling krijgt; en dat vertrouwenswerk op betrouwbare en vertrouwelijke wijze plaatsvindt, en er ook zo over wordt gerapporteerd.
Tussen kwaliteitsaspecten van vertrouwenswerk en het tellen van en verantwoording afleggen over vertrouwenswerk lijkt echter een spanning te bestaan. Vertrouwenswerk wordt in principe juist in vertrouwelijkheid verricht; hoe kan hierover in openheid worden gerapporteerd? In dit essay laten we zien dat zulke principes paradoxen zijn, schijnbare tegenstellingen. Het is niet óf vertrouwelijkheid óf openheid, maar beide: vertrouwenspersonen zijn vertrouwelijk en betrouwbaar richting (formele en informele) melders en bieden tegelijkertijd door een evenwichtige openheid over hun werk inzicht in hoé vertrouwelijk zij hun werk uitvoeren. Openheid over de noodzakelijke beslotenheid van het vertrouwenswerk kan zo niet alleen het werk van vertrouwenspersonen vergemakkelijken en versterken, maar de gehele organisatie bewust maken van de bestaande (onder-)stromen in en tussen medewerkers.
Oftewel: om te blijven werken aan een veilige werkomgeving, is het nodig om vertrouwenswerk te verantwoorden en dit te bewerkstelligen door te tellen en te vertellen. Met dit essay bieden wij handvatten om vertrouwenswerk te meten en te tellen. Tegelijkertijd contextualiseren wij de handvatten door scherp te houden dat veel van het vertrouwenswerk nu juist gaat over het op een zuivere en evenwichtige wijze vertellen: aandacht voor het verhaal van vertrouwenswerk betekent dat enkel kwantitatieve analyse onvoldoende is.
Download hier de publicatie.
Op 8 december (10.00 - 11.30 uur) organiseert de NSOB is samenwerking met de Landelijke Eenheid Vertrouwenswerk Justitie en Veiligheid (LEV) een webinar over het verantwoorden over vertrouwenswerk. Zie voor meer informatie en voor aanmelden de website van LEV.