Nederland staat voor meerdere, grote en nauw verweven transities, waaronder de energietransitie. Om deze transitie te doen slagen, moet een groot aantal partijen in beweging komen en in eenzelfde richting bewegen. In het essay De stroom zoeken. De energietransitie bezien vanuit ecosysteemperspectief hanteren we het perspectief van het ecosysteem om te analyseren hoe het energielandschap in elkaar zit, welke bewegingen nodig zijn, welke sturing daarbij past, en door wie.
In een ecosysteem zijn factoren en actoren nauw met elkaar verweven. Ze beïnvloeden elkaar continu en hun onderlinge dynamiek, zowel binnen als tussen ecosystemen, maakt de aard en vorm van het systeem. Ecosystemen kennen geen inherente normatieve richting, maar kennen wel diep ingesleten paden, die het ‘normaal’ vormen en bepalen hoe actoren zich gedragen. Transities, zoals de energietransitie, introduceren nieuwe normatieve richtingen, die radicaal afwijken van de ingesleten paden.
Een transitie, dus ook de energietransitie, vereist daarmee het verleggen van die paden en patronen. Daartoe is een zekere mate van sturing nodig, die erop gericht moet zijn om een andere stroom op gang te brengen. We beschrijven in dit essay hoe een nieuw duurzaam energielandschap kan ontstaan door de beddingen te verleggen, door middel van: (i) nieuwe of andere randvoorwaarden en inrichting, (ii) eigen doelgerichte acties, (iii) loslaten, (iv) het smeden van coalities, (v) bewustwording en normalisering en (vi) het aanbrengen van samenhang in de verschillende acties van partijen en ecosystemen. Zo kan het ecosysteem nieuwe verbindingen zoeken en het bestaande energielandschap een andere gedaante aannemen, die leidt tot het energiesysteem van de toekomst: betaalbaar, betrouwbaar, bereikbaar en duurzaam.
Download hier de publicatie.