Welke effecten hebben de decentralisaties en de beleidsuitgangspunten zelfredzaamheid en maatwerk op het gedrag van de hoofdrolspelers in het sociaal domein? Met behulp van begrippen als padafhankelijkheid en lock-in gedrag, zelforganisatie binnen netwerken en niet-lineaire gedragspatronen uit de complexiteitstheorie wordt een beschrijving gegeven van de actuele gedragspatronen die hoofdrolspelers in de arena van het sociaal domein hanteren. Een korte uitstap naar de levenscyclus van complexe systemen laat zien dat het niet verbazingwekkend is dat in deze initiële fase sprake is van niet alleen zeer uiteenlopende, maar ook scherp botsende gedragspatronen. Met als gevolg dat nauwelijks sprake is van gemoedsrust. Niet bij zorgafhankelijke inwoners, niet bij zorgleveranciers en niet bij gemeenten. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van een beschrijving en analyse van de implementatie van de maatwerkvoorziening Ondersteuning in het Huishouden (OH) in de gemeente Enschede.
Geïnspireerd op de ordening in het Agoramodel van René Gude, de helaas overleden denker des vaderlands, wordt het gedrag in vier arena’s van het sociaal domein (publiek, politiek, privé en privaat) beschreven. Het is voor de inwoner die verzeild raakt in de interacties tussen actoren in deze arena’s vaak een rommeltje. Hoe maatwerk toegepast wordt in de arena van frontlijners verschilt wezenlijk van hoe in de private arena de zorgverlener per contract zorg levert, of van hoe binnen de politiek of door de rechter het gelijkheidsbeginsel nog als algemene regel wordt toegepast.En de gemeente? Beschikt deze over voldoende leervermogen om zichzelf opnieuw uit te vinden en een andere rol op te pakken in deze prille fase van ontwikkeling van het sociaal domein? Een rol meer gericht op creëren van samenhang en focus in het gedrag van actoren. Gericht op synchroniseren van het gedrag van de actoren in de 4 arena’s.
Tot slot worden enkele reflecties gepresenteerd die perspectief kunnen bieden voor het gedrag van de hoofdrolspelers in het sociale domein. Kernbegrippen hierbij zijn: de belofte zoals door Hannah Arendt bedoeld, waardegedreven openbaar bestuur, het Kairotisch moment en gemoedsrust als voorwaarde voor zowel personen als organisaties om in een leerstand te geraken en niet te vervallen tot weerstand.