De Commissie van Onderzoek Evacuatieoperatie Kaboel presenteerde op 6 oktober 2023 haar rapport en concludeert daarin dat de voorbereiding van de evacuatie te beperkt was en te laat op gang kwam. De commissie is bij de uitvoering van het onderzoek ondersteund door een team van onderzoekers en adviseurs van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur en Lysias Advies.
De machtsovername door de taliban en de beelden van Afghanen op het vliegveld van Kaboel, die in augustus 2021 hun land proberen te ontvluchten, zijn de hele wereld overgegaan.
De commissie kreeg de opdracht om te reconstrueren hoe de evacuatie in de periode van 15 tot en met 26 augustus 2021 is verlopen, om daarmee – zo feitelijk mogelijk – inzichtelijk te maken welke gebeurtenissen hebben plaatsgevonden. De commissie heeft in het onderzoek ook aandacht besteed aan verklaringen: waarom is het gegaan zoals het is gegaan?
Bij aanvang van ons onderzoek waren we ons er zeer van bewust dat alles rondom de evacuatie uit Kaboel emotioneel beladen is. Dat is ook gebleken tijdens de gesprekken die de commissie heeft gevoerd. We hebben ons tijdens het onderzoek ingespannen om zicht te krijgen op de verschillende ervaringen en de diverse perspectieven op de gebeurtenissen.
Op basis van het analyseren van ruim veertigduizend documenten en gesprekken met ruim tweehonderd betrokkenen hebben we een reconstructie en een analyse kunnen maken van de evacuatieoperatie uit Kaboel in augustus 2021. Om tot een goed inzicht te komen, hebben we ook naar de periode ervoor en erna gekeken.
Ons onderzoek leidt tot verschillende conclusies, die we in vier hoofdconclusies hebben samengevat.
- Er was sprake van te positief wensdenken en van een collectieve inschattingsfout van Nederland en partnerlanden over hoe snel Kaboel zou vallen. Er is onvoldoende aandacht geweest voor signalen die niet pasten bij het wensbeeld.
- De voorbereiding van de evacuatie was te beperkt en kwam te laat op gang. In aanloop naar de evacuatiefase hebben de ministeries van Buitenlandse Zaken en Defensie afwachtend en te laat gehandeld.
- De inrichting van de crisisorganisatie tijdens de evacuatiefase was niet toereikend voor het managen van een internationale crisis van deze omvang. De inzet van medewerkers was onzorgvuldig en er is geen tijd en ruimte genomen voor reflectie op de crisisaanpak.
- Tijdens de evacuatieoperatie zijn door het team in Kaboel en door de crisisteams in Den Haag enorme inspanningen geleverd. Daardoor is het gelukt om in de periode van 16 tot en met 26 augustus 2021 1.860 mensen te evacueren die Nederland als eindbestemming hadden. Gezien de moeilijke en chaotische omstandigheden is dat een bijzondere prestatie.
Wilt u het hele rapport lezen? Het rapport is hier te downloaden.
De bevindingen zijn ook samengevat in een video die hier te zien is.