Anno 2021 zijn transities aan de orde van de dag. Daarbij is de vraag actueel hoe verschillende partijen in beweging te brengen zijn in een nieuwe, gewenste richting. In beleid richten overheden zich regelmatig op 'koplopers': een specifieke groep actoren die verondersteld voorop loopt in een ontwikkelrichting, bijvoorbeeld bedrijven die innovatieve, milieuvriendelijkere methoden gebruiken en zo bijdragen aan uitstootreductie. Om een transitie te laten slagen is echter ook beweging van andere groepen nodig; met koplopers alleen redt een transitie het niet.
Dit essay gaat voorbij aan een focus op koplopers alleen, die met name een grote rol spelen in de opbouw naar 'het nieuwe'. Door juist aandacht te besteden aan afbouw, komt verlies waarmee transities evengoed gepaard gaan in beeld. We reflecteren op de vraag wat het voor de overheid betekent om passend om te gaan met verlies en de weerstand die daar soms bij komt kijken. Hoewel de overheid ervoor kan kiezen geen aandacht te besteden aan verlies, berooft deze zichzelf daarmee wel van een strategisch handelingsperspectief. Verlies en weerstand kan namelijk zorgvuldig het hoofd worden geboden wanneer de verschillende elementen waaruit het bestaat aandacht krijgen in beleid.
In onze reflecties staan twee transities die voor de ministeries van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) urgent zijn centraal: de energietransitie en de transitie naar kringlooplandbouw. Met behulp van principes uit 'design thinking' bieden we een nieuwe denkrichting waarmee overheden een passende verhouding tot verlies en weerstand kunnen ontwikkelen in transitiebeleid.
Download hier de publicatie.