In dit essay reflecteren we op de vraag hoe eigenaarschap in het passend onderwijs versterkt kan worden, door het passend onderwijs te bezien vanuit het perspectief van een ‘common’: een collectieve voorziening die voor iedereen (binnen de doelgroep) toegankelijk is, maar waarbij tegelijkertijd sprake is van rivaliserend gebruik. Door passend onderwijs te zien als een gezamenlijke, te delen voorziening, ontstaat een nieuw perspectief om de rol van schoolbesturen in het verdelen van de ‘common’ te duiden. Dit heeft ook betekenis voor hoe het ministerie van OCW kan sturen op de ontwikkeling van meer eigenaarschap in het passend onderwijs.
In onze reflectie staan drie uiteenlopende perspectieven op eigenaarschap centraal, namelijk een juridisch, economisch en sociaal-maatschappelijk perspectief. Elk van deze perspectieven kent een eigen invulling van eigenaarschap. Hoewel de huidige inrichting van het passend onderwijs elementen bevat van alle drie de perspectieven, blijkt het sociaal-maatschappelijke perspectief het minst aanwezig. Het juridische perspectief komt daarentegen het sterkst terug. Dit heeft als risico dat het het passend onderwijs onbedoeld kan reduceren tot een verplicht uit te voeren taak, in plaats van een maatschappelijke opdracht die schoolbesturen oppakken omdat ze dit zelf belangrijk vinden. Terwijl het verdelen van de common van passend onderwijs wordt begrensd door het juridische en het financiële perspectief, zit in het sociaal-maatschappelijke perspectief nu juist de ruimte voor eigenheid. Het ontwikkelen van het sociaal-maatschappelijke perspectief biedt zodoende mogelijkheden voor schoolbesturen en samenwerkingsverbanden om de common van het passend onderwijs naar eigen inzicht te vormen en te verdelen.