Wanneer er ergens investeringen worden gedaan, bijvoorbeeld door de aanleg van bedrijventerreinen maar ook vliegvelden, havens, winkelcentra of recreatieparken, zijn het niet alleen goedwillende ondernemers en burgers die hier baat bij hebben. Ook criminelen profiteren van de economische kansen die ontstaan. Dit roept voor de provincie Flevoland, maar breder ook andere partijen, de vraag op hoe ook aandacht te hebben voor deze ‘schaduwkant’ van het wenkend perspectief. In dit essay staan we stil bij die andere kant van ruimtelijke ontwikkeling, een van ondermijnende criminaliteit en de uitdagingen en bedreigingen die op dat vlak zich aandienen wanneer het gaat om regionale bedrijvigheid.
Concreet krijgt die aandacht vorm in een ondermijningsparagraaf als onderdeel van de Regio Deal Noordelijk Flevoland. Samen met gemeenten en andere partijen ontwerpt de provincie Flevoland een checklist om de nieuw aan te leggen bedrijventerreinen ‘ondermijningsproof’ te maken: al bij het ontwerp van de bedrijventerreinen worden maatregelen genomen om mogelijke ondermijning in de toekomst tegen te gaan. Een interessante keuze, omdat het kan worden beschouwd als een bewuste interventie om voorbij te komen aan de tragiek van goede bedoelingen. Echter, wanneer het verkeerd gebruikt wordt, kan het ook juist een averechts effect hebben. Dan is de checklist niet het instrument dat helpt om ondermijning tegen te gaan, maar het in de hand werkt doordat het blinde vlekken veroorzaakt en de suggestie kan wekken dat daarmee alle risico’s zijn afgedekt en (kritisch) gesprek erover in de kiem smoort.
Het is daarom interessant en relevant om stil te staan bij het achterliggende idee om een checklist voor ‘ondermijningsproof’ bedrijventerreinen te ontwerpen en de functie die de checklist heeft. Hoewel steevast de checklist voor ‘ondermijningsproof’ bedrijventerreinen als eindpunt wordt gezien én genoemd, is van meet af aan het uiteindelijke doel van de ondermijningsparagraaf om breder aandacht te ontwikkelen voor de keerzijde van kansen bij regionale bedrijvigheid: een zeker ondermijningsbewustzijn.