Dilemma’s van handhaving in de sociale zekerheid – Kan de overheid wel maatwerk leveren? Het afgelopen jaar werd ons land meermaals opgeschrikt door verhalen over vermeend ‘hardvochtig’ optreden van instanties in de sociale zekerheid. Naast de Toeslagenaffaire haalde ophef over een boete voor een bijstandsgerechtigde in Wijdemeren (zij had ontvangen boodschappen niet gemeld bij de gemeente) het landelijke nieuws. De kritiek op de strenge aanpak van burgers die, regelmatig onbewust en onbedoeld, regels overtreden toont een kentering in het denken over wat passende handhaving is in de sociale zekerheid.
We onderzochten op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid wat voor burgers, handhavers en andere betrokkenen (bij het UWV, de SVB en bij gemeenten) dilemma’s zijn bij handhaving in de sociale zekerheid. We constateren dat er diverse kwesties spelen, zowel op beleidsniveau als in de uitvoeringspraktijk. De proportionaliteit en evenredigheid van terugvorderingen en boetes maar ook van waarschuwingen en maatregelen zoals kortingen en stopzettingen staan ter discussie. Hoewel meer ‘menselijke maat’ in handhavingsbeleid nu als oplossing wordt aangedragen, zijn daar stevige kanttekeningen bij te plaatsen: kan de overheid wel maatwerk leveren?
